FAQ/nl

Inhoud en bronnen

Waartoe dient deze databank?

Resistance in Belgium heeft als doel gegevens te centraliseren van meer dan 200 000 personen die (mogelijk) betrokken waren bij verschillende vormen van verzet in België tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog heeft hun inzet heeft ertoe geleid dat overheidsdiensten en de verzetsbewegingen zelf een erg groot aantal individuele dossiers hebben opgesteld met het oog op de procedure tot erkenning van de verzetslui door de Belgische Staat. De gegevens komen uit die dossiers (of uit formulieren en voorbereidende steekkaarten) en verwijzen naar de betrokken archieffondsen.

De databank omvat ook gegevens over de verzetsbewegingen en -netwerken en over de archieffondsen in verband daarmee. Bovendien wordt er overal waar mogelijk een link gelegd met het identificatienummer in Wikidata ven de verzetsman of -vrouw; hierdoor kunnen de gegevens via externe bronnen verrijkt worden.

Welke gegevens kan ik vinden?

Dat hangt af van de aard van de archiefdocumenten. De databank omvat zowel biografische gegevens (naam, voornamen, taal, nationaliteit, geboorteplaats en -datum, datum en plaats van overlijden, burgerlijke stand, beroep en woonplaats) als gegevens over de activiteit van de betrokken persoon in het verzet (verzetsbeweging, netwerk, belangrijkste data van gevangenschap, gegevens met betrekking tot de aanvraag tot nationale erkenning voor een of meer verzetsstatuten, foto). Elke persoon heeft een inventarisnummer waardoor zijn/haar dossier vlug kan worden teruggevonden in de collecties van het Rijksarchief.

Waar komen de gegevens vandaan?

De gegevens die nu al online staan of nog behandeld worden, komen uit de steekkaarten, formulieren en – vooral – de persoonsdossiers die bij het CegeSoma, de dienst Archief Oorlogsslachtoffers en het Rijksarchief bewaard worden. Het gaat om documenten die werden opgesteld met het oog op het verkrijgen van een van de vier statuten van nationale erkentelijkheid die de Belgische Staat tussen 1944 en 1948 verleende om de personen te eren, te vergoeden en schadeloos te stellen, die in bezet België tegen de vijand hadden gevochten. Alles samen gaat het om gegevens uit meer dan 350 000 individuele dossiers opgesteld na de aanvragen van ongeveer 200 000 personen (of hun rechthebbenden in geval van overlijden). Op termijn zullen die na een paar muisklikken on line beschikbaar zijn.

De gegevens worden gecodeerd op basis van:

De fondsen beheerd door het CegeSoma

• De dossiers opgesteld door de Staatsveiligheid - meestal - ter voorbereiding van het statuut van inlichtings- en actieagent
• De dossiers ter voorbereiding van het statuut van gewapende weerstander (of soms met het oog op het uitreiken van eretekens), opgesteld door de volgende verzetsbewegingen:
  • de Affranchis
  • het Onafhankelijkheidsfront (Patriottische Milities en Gewapende Partizanen) (zeer onvolledig)
  • de Groep G
  • de Insoumis
  • het Kempisch Legioen
  • de L.100
  • de Nationale Koningsgezinde Beweging (onvolledig)
  • Nola
  • de Belgische Militaire Weerstandsorganisatie (onvolledig)
  • de Service D (onvolledig)
  • de Witte Brigade Fidelio

• De steekkaarten, formulieren en dossiers ter voorbereiding van het statuut van weerstander door de sluikpers opgesteld door de volgende verzetsbewegingen:
  • het Onafhankelijkkheidsfront
  • de Nationale Unie der Sluikpers

• De formulieren ter voorbereiding van het statuut van burgerlijk weerstander opgesteld door de volgende verzetsbeweging:
  • het Onafhankelijkheidsfront

De fondsen beheerd door de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers

• Dossiers in verband met het statuut van weerstander door de sluikpers

• Dossiers in verband met het statuut van burgerlijk weerstander

De fondsen beheerd door het Algemeen Rijksarchief

• Dossiers van de Dienst van de Weerstand in verband met het statuut van gewapende weerstander.

Zijn alle gegevens vertaald?

We doen onze uiterste best om zoveel mogelijk gegevens in het Frans, Nederlands, Duits en Engels beschikbaar te stellen. Maar omwille van de beperkte middelen konden bepaalde inlichtingen niet vertaald worden. Dat is bij voorbeeld het geval voor het beroep (gecodeerd volgens de taal van het dossier).

Hoe weten wanneer er nieuwe gegevens zijn opgeladen?

We zullen dat vermelden op de onthaalpagina van het platform, op de Facebookpagina van het CegeSoma en in de Nieuwsbrieven van het CegeSoma en het Rijksarchief.

Opzoekingen organiseren

Hoe zoek ik iets op in Resistance in Belgium?

Er zijn drie manieren om te zoeken:

• Op naam

• Op woonplaats

• Via een diepgaandere zoekopdracht

Voor meer informatie over het gebruik van deze opties bekijk: gegevens toegangspagina.

Hoe kan ik zoekcriteria combineren?

Om meer complexe zoekopdrachten uit te voeren, kun je meerdere criteria combineren, zoals woonplaats, geboortejaar, beroep, geslacht of de verkregen erkenningsstatus. De beste manier om deze criteria te combineren is door gebruik te maken van de SPARQL-taal, waarmee je specifieke zoekopdrachten kunt opstellen en je resultaten kunt verfijnen op basis van de beschikbare gegevens in de database.

Hoewel SPARQL complex kan lijken, zijn er vooraf ingestelde zoekopdrachten beschikbaar om je te helpen de gegevens te verkennen zonder technische kennis nodig te hebben en om je vertrouwd te maken met deze taal. Deze zoekopdrachten stellen je in staat om optimaal gebruik te maken van de rijkdom aan informatie die beschikbaar is op Resistance in Belgium. Voor meer details en om toegang te krijgen tot voorbeelden van zoekopdrachten, kun je deze pagina raadplegen.

Daarnaast zijn er tabellen per woonregio beschikbaar om je te helpen de gegevens op geografische criteria te verkennen, zonder SPARQL te gebruiken. Deze tabellen bieden een overzicht van de in elke regio geregistreerde personen.

Het duurt erg lang voor de resultaten verschijnen. Hoe komt dat?

Dat is te wijten aan de complexiteit van een SPARQL-query, het aantal gegevens dat moet worden opgehaald, of nog de uren waarop het platform het drukst geraadpleegd wordt. Dat zorgt jammer genoeg voor vertraging bij de servers.

Onvindbare, verkeerde of onvolledige gegevens

Ik zoek op de naam van een persoon, maar krijg geen enkel resultaat. Waarom ?

Dat kan verschillende oorzaken hebben:

1. Alle gegevens zijn nog niet online beschikbaar: ze zullen de volgende jaren progressief gepubliceerd worden.
2. Omwille van de wetgeving over de privacy (AVG) worden op dit platform alleen gegevens gepubliceerd van van mensen van wie we weten dat ze overleden zijn of die 100 jaar of langer geleden geboren werden, en van wie we kunnen vermoeden dat ze nu overleden zijn.
3. Ten derde: het is mogelijk dat de opgezochte persoon, of zijn familie in geval de betrokkene tijdens de oorlog overleden is, geen aanvraag tot erkenning in een van de statuten heeft ingediend, niettegenstaande zijn/haar activiteiten tegen de bezetter. Dat is meer bepaald het geval voor de vreemdelingen, voor wie het erg moeilijk, en soms zelfs onmogelijk, was om het statuut van verzetsman/-vrouw te verkrijgen, maar ook voor vele vrouwen die, om culturele redenen, meenden dat een aanvraag nutteloos was. Dan zijn er nog de laaggeschoolden die afgeschrikt werden door de ingewikkelde administratieve formaliteiten. Bijgevolg kon er over hen geen enkel dossier opgesteld worden.
4. Sommige dossiers zijn verloren geraakt.
5. Alleen de gegevens van dossiers die bij het Rijksarchief berusten, kunnen in Resistance in Belgium worden ingevoerd. Maar verschillende verzetsbewegingen, zoals het Bevrijdingsleger, het Geheim Leger, de Patriottische Milities en de Gewapende Partizanen van het Onafhankelijkheidsfront en de Belgische Nationale Beweging, hebben de individuele dossiers van hun leden niet aan het Rijksarchief overdragen (het is ook gedeeltelijk het geval voor de Dienst D). Het gaat om privéorganisaties en dus zijn die verzetsbewegingen ook niet verplicht om dat te doen.
6. Tot slot raden wij je aan andere zoektermen uit te proberen: het gebeurt immers dat een vrouw met haar meisjesnaam is opgenomen, of dat de schrijfwijze van een naam varieert. Als het probleem blijft bestaan, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Waarom levert mijn SPARQL-query geen resultaten op?

Het is mogelijk dat de gebruikte criteria te specifiek zijn, waardoor geen enkele persoon aan alle gevraagde kenmerken voldoet. In dat geval raden we aan om je zoekopdracht opnieuw uit te voeren met minder criteria.

Het gebruik van de "OPTIONAL clause" in SPARQL-query's is een mogelijke oplossing om bepaalde criteria optioneel te maken en zo meer resultaten te verkrijgen. Dit stelt je in staat om aanvullende informatie op te nemen, indien beschikbaar, zonder de resultaten uit te sluiten die deze kenmerken niet hebben. We begrijpen dat deze functie complex kan lijken. We werken momenteel aan een gedetailleerde tutorial die zal uitleggen hoe je deze ‘optional clause’ kunt gebruiken, evenals andere technieken om je zoekopdrachten te optimaliseren. Deze gids zal binnenkort beschikbaar zijn om je stap voor stap te begeleiden.

Ik heb gemerkt dat het aantal gegevens per persoon kan verschillen en dat er sommige elementen lijken te ontbreken. Hoe komt dat?

Sommige gegevens kunnen ontbreken omdat ze niet in de archiefdocumenten voorkomen. Zo zijn de dossiers die werden opgesteld voor het verkrijgen van het statuut gewapend verzet, veel minder uitgebreid dan die voor andere statuten.

Anderzijds werden bepaalde gegevens zoals taal, nationaliteit, geboorteplaats, burgerlijke stand of beroep niet voor alle dossiers ingevuld omdat dat te veel tijd zou vergen: we hebben voorrang gegeven aan de erkende verzetslui en/of de slachtoffers van de bezetters; voor hen werden alle rubrieken in de vragenlijst ingevuld of zal dat binnen afzienbare tijd gebeuren.

Ik heb opgemerkt dat bepaalde gegevens soms tegenstrijdig zijn naargelang het dossier waar ze uit komen. Hoe komt dit en hoe weet ik welke gegevens betrouwbaar zijn?

• Het is mogelijk dat bepaalde gegevens verkeerd gecodeerd werden en dat de vergissing tijdens de controle op de codering niet door onze ploeg werd opgemerkt.
• Het kan ook dat het element in kwestie in een van de dossiers verkeerd is. Dan is het moeilijk om de knoop door te hakken. Het is wel zo dat de gegevens uit de Statuutdossiers in het algemeen betrouwbaarder zijn dan die van de voorbereidende dossiers.
• Sommige gegevens, zoals de burgerlijke stand, het beroep of de woonplaats kunnen veranderen tussen de periode van de bezetting en de periode waarin de dossiers werden opgesteld, namelijk van 1945 tot soms 1960. Ons coderingsteam probeert altijd de gegevens op te nemen die het dichtst bij de bezettingstijd liggen, maar dikwijls dateren ze toch uit de periode direct na de oorlog. Maar in bepaalde Statuutdossiers (zoals Sluikpers en Burgerlijk Weerstander), kan men de burgerlijke stand, het beroep en de woonplaats tijdens de bezetting terugvinden; dat kan de verschillen met de gegevens uit andere dossiers, formulieren of steekkaarten verklaren.

Ik heb een fout opgemerkt. Hoe kan ik dat melden?

Het coderen is een werk van lange duur. Vergissingen blijven mogelijk ondanks de waakzaamheid van onze ploeg. Aarzel niet om ons te contacteren (met de documenten ter staving).

Gegevens hergebruiken

Hoe kan ik het resultaat van mijn opzoekingen bewaren?

Voor eenvoudige opzoekingen volstaat het om de linken (URLs) van de betrokken pagina's te op te slaan. We gebruiken unieke, blijvende, permanente codes waardoor je een bepaalde “entiteit” makkelijk op Wikibase Verzet kan terugvinden of ernaar verwijzen.

Voor SPARQL-query's kan je (via het tabblad Downloaden rechtsboven het resultaat) de gegevens exporteren naar verschillende formaten: CSV (kan met LibreOffice Calc of Excel geopend worden), TSV of JSON. Daarnaast kan je je opzoeking bewaren (door een link te genereren in het tabblad Koppeling helemaal rechts boven het zoekresultaat) om er later naar terug te keren of ze met anderen te delen.

Mag ik elementen uit de databank citeren?

Kijk hiervoor naar onze informatiepagina.

Papieren archieven raadplegen

Ik wil individuele dossiers, fiches of formulieren raadplegen om mijn onderzoek te verdiepen, hoe moet ik te werk gaan?

Voorbeeld van een verwijzing naar een archiefcollectie met het bijbehorende inventarisnummer.

Deze dossiers, fiches of formulieren, bewaard in verschillende depots van het Rijksarchief in België bewaard, ze zijn niet gedigitaliseerd en moeten in een leeszaal ingekeken worden. Dat gebeurt zo:

1. Bovenaan de pagina die aan elke persoon is gewijd, vindt u de vermelding van het archieffonds of de archieffondsen met documenten over die persoon, samen met het dossiernummer of inventarisnummer. In sommige gevallen gaat het om beknopte formulieren of enkel een fiche waarvan de belangrijkste inhoud al online beschikbaar is.
2. Door te klikken op de referentie van het archieffonds boven het dossiernummer of inventarisnummer, krijgt u meer informatie, zoals het depot waar de papieren archieven worden bewaard en de link naar de online-inventaris, indien beschikbaar.
3. Met deze informatie kunt u contact opnemen met het betreffende depot om een bezoek aan de leeszaal te plannen om het dossier of formulier betreffende de persoon in kwestie te raadplegen.

Let op: soms is vooraf toestemming nodig om het betreffende document in te zien. De raadplegingsvoorwaarden (en eventuele toestemming van derden) worden door het betreffende archiefdepot meegedeeld.

Specifieke kenmerken van de persoonsdossiers van verzetslieden

Wat is het nut van de voorbereidende dossiers als het Statuutdossier beschikbaar is?

• De voorbereidende dossiers, formulieren of steekkaarten zijn vooral erg waardevol voor het Statuut Gewapende Weerstander, want ze zijn dikwijls vollediger wat de verzetsactiviteiten betreft, dan de dossiers van de Dienst van de Weerstand die op dat vlak erg summier zijn.
• De dossiers Statuut Sluikpers en Statuut Burgerlijk Weerstander bevatten dikwijls erg weinig informatie als de aanvraag werd ingetrokken. Dan kunnen de voorbereidende dossiers, formulieren en steekkaarten van de Nationale Unie der Sluikpers of het Onafhankelijkheidsfront erg waardevol zijn.
• In bepaalde gevallen, zoals in de dossiers en steekkaarten van de Nationale Unie der Sluikpers of van het Onafhankelijkheidsfront, maar ook in de voorbereidende dossiers van sommige verzetsbewegingen zoals Les Insoumis, vinden we pasfoto's, wat vrijwel nooit het geval is in de Statuutdossiers.

Waarom beschikken we niet over de voorbereidende dossiers van alle bewegingen van het gewapend verzet?

Omdat de dossiers van bepaalde bewegingen niet door het Rijksarchief bewaard worden:

• De dossiers van het Bevrijdingsleger, het Geheim Leger en de Belgische Nationale Beweging worden bewaard en beheerd door de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid – Sectie Archieven van Defensie (kwartier Koningin Elisabeth, blok 15, Eversetraat 1, 1140 Evere, contact: via email);
• De dossiers van het Belgisch Leger der Partizanen (of de Gewapende Partizanen) en de Patriottische Milities worden bewaard en beheerd door het Nationaal Museum van de Weerstand (Van Lintstraat 14, 1070 Anderlecht, contact: via email);
• De dossiers van Service D worden bewaard en beheerd door het Atelier liégeois pour la promotion de l’histoire et des archives sociales (ALPHAS, Esp. de la Mairie 1, 4102 Seraing, contact).

Waarom vinden we niet altijd alle voorbereidende dossiers terug van de leden van gewapende verzetsbewegingen waarvan de persoonsdossiers door het Rijksarchief bewaard worden?

Jammer genoeg zijn bepaalde reeksen onvolledig. Dat is meer bepaald het geval voor de Nationale Koningsgezinde Beweging en de Belgische Militaire Weerstandsorganisatie. Daarnaast bewaart het Rijksarchief voor het Belgisch Leger der Partizanen (of de Gewapende Partizanen), de Patriottische Milities en de Service D geen voorbereidende dossiers, maar secundaire, zeer fragmentaire reeksen.

Waarom beschikken we alleen maar over de voorbereidende dossiers van de Staatsveiligheid voor het toekennen van het Statuut Inlichtings- en Actieagent en niet over de officiële erkenningsdossiers van Landsverdediging?

Die officiële dossiers zijn nog niet zo lang geleden teruggevonden. Ze hebben een speciale behandeling nodig en moeten dan gereklasseerd worden voor ze ter beschikking van het publiek worden gesteld en eventueel in het kader van het project Wikibase Verzet gecodeerd worden. Bovendien is het coderen van die officiële dossiers niet prioritair, want ze zijn meestal minder 'rijk' dan de voorbereidende dossiers van de Staatsveiligheid. Hun (nagenoeg) enige nut bestaat erin dat er dossiers kunnen bijzitten over personen die niet in de reeks van de Staatsveiligheid kunnen worden teruggevonden; die gevallen zijn volgens ons zeldzaam.

Waarom hebben we meer dossiers van leden van Groep G en Nola dan van leden van andere gewapende verzetsbewegingen?

Die twee bewegingen hebben dit bijzonder dat ze door de Belgische Staat zowel erkend zijn als gewapende verzetsbeweging als inlichtingen- en actienetwerk. Daarom kunnen er voor hun leden vier dossiers bestaan: een voorbereidend dossier en een dossier van de Dienst van de Weerstand in het kader van het Statuut Gewapende Weerstand; een dossier van de Staatsveiligheid en een dossier van Landsverdediging in het kader van het Statuut van Inlichtings- en Actieagent (ter herinnering: deze dossiers zijn nog niet beschikbaar).

Specifieke kenmerken van het platform

Wat zijn de voordelen van Resistance in Belgium?

Resistance in Belgium maakt gebruik van de open source-software Wikibase, die aanvankelijk gecreëerd werd om de werking van de algemene kennisdatabank Wikidata te verzekeren. Het gaat om een zoekmachine met gestructureerde, meertalige gegevens, die zowel voor mens als machine leesbaar zijn. Elke zoekterm heeft een unieke code, een beschrijving en semantische velden waar eigenschappen aan gekoppeld zijn. Die kenmerken maken het mogelijk om de exploratie- en visualiseringsmogelijkheden van de gegevens te vertienvoudigen, maar ook om meer contextuele informatie aan te leveren en collecties te ontschotten door linken te leggen met externe databanken. Zo worden processen in gang gezet om personen in verband te brengen met eventueel corresponderende entiteiten in Wikidata, terwijl plaatsen (geboorteplaats, woonplaats, plaats van overlijden) gekoppeld worden aan externe bronnen zoals Wikidata of GeoNames. Die gegevensverbanden maken het mogelijk andere referenties op te vissen zoals ODIS- of SNAC-codes (Social Networks and Archival Context), wat de gebruikers kan helpen om andere bronnen of archiefcollecties in België of het buitenland te localiseren.

Wat is het verband tussen de databank en de zoekrobot van het Rijksarchief (search.arch.be)?

Resistance in Belgium is het resultaat van een pilootproject van het CegeSoma/Rijksarchief dat de technologieën van het semantische Web wil gebruiken om nieuwe toegangsmogelijkheden voor het raadplegen van gegevens aan te bieden. De verbanden met de zoekrobot van het Rijksarchief worden op twee manieren gelegd: enerzijds verwijzen de referenties van de archieffondsen in zake het verzet naar de on line-inventarissen die op Search.arch.be gepubliceerd zijn; anderzijds is er voorzien dat de gegevens over een verzetspersoon op middellange termijn ook opgenomen worden in de module Zoeken naar personen.

Waarom is de domeinnaam data.arch.be?

Momenteel slaat het platform alleen gegevens op van het project Wikibase Verzet. Het is niet uitgesloten dat deze infrastructuur op langere termijn gebruikt wordt in het kader van andere projecten die de FAIR data-principes naleven: findable, accessible, interoperable, reusable. Om de stabiliteit van de URI's (Uniform Resource Identifiers) van de gegevens over het verzet te garanderen, hebben we dus voor een meer algemene naam gekozen, conform de standaarden van de sector archieven, musea en bibliotheken.

Meewerken aan het project

Ik heb bijkomende gegevens die ik zou willen toevoegen. Kan dat?

Momenteel richten we onze inspanningen op het coderen en online zetten van gegevens uit archiefdocumenten die worden bewaard door het Rijksarchief. Op de lange termijn is het niet uitgesloten dat we de integratie van meer koppelingen naar gegevens uit externe bronnen zullen overwegen.

Ik ben gepassioneerd door de Tweede Wereldoorlog en zou graag meewerken aan het project. Zoeken jullie stagiairs/vrijwilligers?

Iedereen die als stagiair of vrijwilliger aan het project wil meewerken is welkom. De enige voorwaarden: een stage van minstens drie maanden (voor de stagiairs) of een dag per week (voor de vrijwilligers); een goede passieve kennis van het Frans of het Nederlands en zo mogelijk van beide talen; een analytische geest die veelvoudige richtlijnen strikt kan toepassen; graag in team werken. Contacteer ons om dit meer in detail te bespreken.

Ik werk in een instelling die ook archieven over het verzet in België bezit. Is samenwerking mogelijk?

Momenteel richten we onze inspanningen op het coderen en online zetten van gegevens uit archiefdocumenten die worden bewaard door het Rijksarchief. We staan echter zeer positief over het creëren van verbanden tussen jullie zoektools en Resistance in Belgium via unieke en permanente codes met betrekking tot alle personen uit de databank. Op de lange termijn is het niet uitgesloten dat we de integratie van meer koppelingen naar gegevens uit externe bronnen zullen overwegen. Aarzel niet om ons te contacteren voor andere vormen van samenwerking.