FAQ/nl

Inhoud en bronnen

Waartoe dient deze databank?

Wikibase Verzet brengt gegevens samen over meer dan 150 000 personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in België deelgenomen hebben aan het verzet tegen de bezetter. Na de Tweede Wereldoorlog heeft hun inzet heeft ertoe geleid dat overheidsdiensten en de verzetsbewegingen zelf een erg groot aantal individuele dossiers hebben opgesteld met het oog op de procedure tot erkenning van de verzetslui door de Belgische Staat. De gegevens komen uit die dossiers (of uit formulieren en voorbereidende steekkaarten) en verwijzen naar de betrokken archieffondsen.

De databank omvat ook gegevens over de verzetsbewegingen en -netwerken, over de archieffondsen in verband daarmee en over heel wat clandestiene dagbladen. Bovendien wordt er overal waar mogelijk een link gelegd met het identificatienummer in Wikidata ven de verzetsman of -vrouw; hierdoor kunnen de gegevens via externe bronnen verrijkt worden.

Welke gegevens kan ik vinden?

Dat hangt af van de aard van de archiefdocumenten en van de gebruikte codering. De databank omvat zowel biografische gegevens (naam, voornamen, taal, nationaliteit, geboorteplaats en -datum, datum en plaats van overlijden, burgerlijke stand, beroep en woonplaats) als gegevens over de activiteit van de betrokken persoon in het verzet (verzetsbeweging, netwerk, dagblad en functie in het kader van de sluikpers, belangrijkste data van gevangenschap, gegevens met betrekking tot de aanvraag tot nationale erkenning voor een of meer verzetsstatuten, foto, opmerkingen). Elke persoon heeft een inventarisnummer waardoor zijn/haar dossier vlug kan worden teruggevonden in de collecties van het Rijksarchief.

Waar komen de gegevens vandaan?

De gegevens komen uit steekkaarten, formulieren en vooral uit de individuele dossiers die het CegeSoma, de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers en het Algemeen Rijksarchief beheren. Het gaat om documenten die werden opgesteld met het oog op het verkrijgen van een van de vier statuten van nationale erkentelijkheid die de Belgische Staat tussen 1944 en 1948 verleende om de personen te eren, te vergoeden en schadeloos te stellen, die in bezet België tegen de vijand hadden gevochten. Alles samen gaat het om gegevens uit meer dan 350 000 individuele dossiers opgesteld na de aanvragen van 150 000 tot 170 000 personen (of hun rechthebbenden in geval van overlijden). Op termijn zullen die na een paar muisklikken on line beschikbaar zijn.

De gegevens worden gecodeerd op basis van:

De fondsen beheerd door het CegeSoma

• De dossiers opgesteld door de Staatsveiligheid - meestal - ter voorbereiding van het statuut van inlichtings- en actieagent
• De dossiers ter voorbereiding van het statuut van gewapende weerstander (of soms met het oog op het uitreiken van eretekens), opgesteld door de volgende verzetsbewegingen:
  • de Affranchis (onvolledig)
  • het Onafhankelijkheidsfront (Patriottische Milities en Gewapende Partizanen) (zeer onvolledig)
  • de Groep G
  • de Insoumis
  • het Kempisch Legioen
  • de L.100
  • de Nationale Koningsgezinde Beweging (onvolledig)
  • Nola
  • de Belgische Militaire Weerstandsorganisatie (onvolledig)
  • de Service D (onvolledig)
  • de Witte Brigade Fidelio

• De steekkaarten, formulieren en dossiers ter voorbereiding van het statuut van weerstander door de sluikpers opgesteld door de volgende verzetsbewegingen:
  • het Onafhankelijkkheidsfront
  • de Nationale Unie der Sluikpers

• De formulieren ter voorbereiding van het statuut van burgerlijk weerstander opgesteld door de volgende verzetsbeweging:
  • het Onafhankelijkheidsfront

De fondsen beheerd door de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers

• Dossiers in verband met het statuut van weerstander door de sluikpers

• Dossiers in verband met het statuut van burgerlijk weerstander

De fondsen beheerd door het Algemeen Rijksarchief

• Dossiers van de Dienst van de Weerstand in verband met het statuut van gewapende weerstander.

Zijn alle gegevens vertaald?

We doen onze uiterste best om zoveel mogelijk gegevens in het Frans, Nederlands, Duits en Engels beschikbaar te stellen. Maar omwille van de beperkte middelen konden bepaalde inlichtingen niet vertaald worden. Dat is bij voorbeeld het geval voor het beroep (gecodeerd volgens de taal van het dossier) of het veld bemerkingen (opgesteld in de taal van de coderende persoon).

Hoe weten wanneer er nieuwe gegevens zijn opgeladen?

We zullen dat vermelden op de onthaalpagina van het platform, op de Facebookpagina van het CegeSoma en in de Nieuwsbrieven van [het CegeSoma] en [het Rijksarchief].

How to organise your research

How can I carry out research in Resistance in Belgium?

Er zijn twee mogelijkheden:

• Een eenvoudige opzoeking: je voert een zoekterm in (naam van een persoon, verzetsbeweging of een clandestien dagblad) in de zoekbalk bovenaan het scherm en je klikt op het resultaat dat je interesseert. Je krijgt dan een bladzijde met alle gegevens over die zoekterm. Dat is de meest aangewezen werkwijze als je informatie zoekt over een bepaald element. + exemple

• Een meer doorgedreven of transversale opzoeking: een complexere methode voor een meer ervaren publiek, die ook veel performanter is. Je kunt opzoekingen verrichten doorheen alle gegevens door verschillende criteria te combineren, bij voorbeeld alle personen met dezelfde woonplaats of de leden van een bepaald verzetsnetwerk. Er staan een aantal vooraf ingestelde SPARQL-query's ter beschikking waarmee je de opzoekingsmogelijkheden kunt uittesten (beschikbaar op het adres: https://query.data.arch.be). Je kunt die dan aanpassen en personaliseren voor je eigen opzoekingen. Er is ook een videohandleiding on line beschikbaar.

Hoe verschillende zoekcriteria combineren?

Door verschillende zoekcriteria te combineren kan je een lijst krijgen van bij voorbeeld alle leden van Groep G, de namen van alle clandestiene dagbladen of alle vrouwen die lid waren van het Geheim Leger en geboren werden na 1915.

De beste methode om de rijkdom van de gegevens in Wikibase Verzet volledig te benutten is om de SPARQL-taal te gebruiken. Die is wel complex, maar kan zonder voorkennis gebruikt worden via de vooraf ingestelde query's. Via deze link krijg je bij voorbeeld toegang tot een SPARQL-query die alle leden van Groep G oplijst met hun geboortedatum en hun woonplaats tijdens de oorlog. Andere voorbeelden kan je vinden op deze bladzijde. Om te leren hoe je zelf een SPARQL-query opstelt, kan je onze videohandleiding raadplegen:

Het duurt erg lang voor de resultaten verschijnen. Hoe komt dat?

Dat is te wijten aan de complexiteit van een SPARQL-query, het aantal gegevens dat moet worden opgehaald, of nog de uren waarop het platform het drukst geraadpleegd wordt. Dat zorgt jammer genoeg voor vertraging bij de servers.

Data unavailable, false or incomplete

I search for the name of a person but no result is displayed. Why?

Dat kan verschillende oorzaken hebben:

• Ten eerste, alle gegevens staan nog niet on line: er zijn vier fases voorzien van 2024 tot 2027.
• Ten tweede: omwille van de wetgeving over de privacy (AVG) worden op dit platform alleen gegevens gepubliceerd van overleden personen, of personen van wie de geboortedatum – 100 jaar of meer geleden – laat vermoeden dat ze nu overleden zijn.
• Ten derde: het is mogelijk dat de opgezochte persoon, of zijn familie in geval de betrokkene tijdens de oorlog overleden is, geen aanvraag tot erkenning in een van de statuten heeft ingediend, niettegenstaande zijn/haar activiteiten tegen de bezetter. Dat is meer bepaald het geval voor de vreemdelingen, voor wie het erg moeilijk, en soms zelfs onmogelijk, was om het statuut van verzetsman/-vrouw te verkrijgen, maar ook voor vele vrouwen die, om culturele redenen, meenden dat een aanvraag nutteloos was. Dan zijn er nog de laaggeschoolden die afgeschrikt werden door de ingewikkelde administratieve formaliteiten. Bijgevolg kon er over hen geen enkel dossier opgesteld worden.
• Ten vierde: sommige dossiers zijn verloren geraakt.
• Ten vijfde: alleen de gegevens van dossiers die bij het Rijksarchief berusten, kunnen in Wikibase Verzet worden ingevoerd. Maar verschillende verzetsbewegingen, zoals het Bevrijdingsleger, het Geheim Leger, de Patriottische Milities en de Gewapende Partizanen van het Onafhankelijkheidsfront en de Belgische Nationale Beweging, hebben de individuele dossiers van hun leden niet aan het Rijksarchief overdragen (het is ook gedeeltelijk het geval voor de Dienst D). Het gaat om privéorganisaties en dus zijn die verzetsbewegingen ook niet verplicht om dat te doen.
• Tot slot raden wij je aan andere zoektermen uit te proberen: het gebeurt immers dat een vrouw met haar meisjesnaam is opgenomen, of dat de schrijfwijze van een naam varieert. Als het probleem blijft bestaan, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Ik voer een SPARQL-query uit, maar krijg geen enkel resultaat. Waarom?

Misschien zijn de gebruikte zoektermen te specifiek en beantwoordt er niemand aan alle gevraagde karakteristieken. We raden je aan om dan opnieuw te zoeken met minder zoekcriteria of aan het begin van de lijn het woord 'optional' te vermelden (zie voorbeeld).

Ik heb gemerkt dat het aantal gegevens per persoon kan verschillen en dat er sommige elementen lijken te ontbreken. Hoe komt dat?

Sommige gegevens kunnen ontbreken omdat ze niet in de archiefdocumenten voorkomen. Zo zijn de dossiers die werden opgesteld voor het verkrijgen van het statuut gewapend verzet, veel minder uitgebreid dan die voor andere statuten.

Anderzijds werden bepaalde gegevens zoals taal, nationaliteit, geboorteplaats, burgerlijke stand of beroep niet voor alle dossiers ingevuld omdat dat te veel tijd zou vergen: we hebben voorrang gegeven aan de erkende verzetslui en/of de slachtoffers van de bezetters; voor hen werden alle rubrieken in de vragenlijst ingevuld of zal dat binnen afzienbare tijd gebeuren.

Ik heb opgemerkt dat bepaalde gegevens soms tegenstrijdig zijn naargelang het dossier waar ze uit komen. Hoe komt dit en hoe weet ik welke gegevens betrouwbaar zijn?

• Het is mogelijk dat bepaalde gegevens verkeerd gecodeerd werden en dat de vergissing tijdens de controle op de codering niet door onze ploeg werd opgemerkt.
• Het kan ook dat het element in kwestie in een van de dossiers verkeerd is. Dan is het moeilijk om de knoop door te hakken. Het is wel zo dat de gegevens uit de Statuutdossiers in het algemeen betrouwbaarder zijn dan die van de voorbereidende dossiers.
• Sommige gegevens, zoals de burgerlijke stand, het beroep of de woonplaats kunnen veranderen tussen de periode van de bezetting en de periode waarin de dossiers werden opgesteld, namelijk van 1945 tot soms 1960. Ons coderingsteam probeert altijd de gegevens op te nemen die het dichtst bij de bezettingstijd liggen, maar dikwijls dateren ze toch uit de periode direct na de oorlog. Maar in bepaalde Statuutdossiers (zoals Sluikpers en Burgerlijk Weerstander), kan men de burgerlijke stand, het beroep en de woonplaats tijdens de bezetting terugvinden; dat kan de verschillen met de gegevens uit andere dossiers, formulieren of steekkaarten verklaren.

Ik heb een fout opgemerkt. Hoe kan ik dat melden?

Het coderen is een werk van lange duur. Vergissingen blijven mogelijk ondanks de waakzaamheid van onze ploeg. Aarzel niet om ons te contacteren.

Re-use of data

How to save search results?

In the case of a simple search query, just save the links (URL) to the pages in question. We use unique identifiers that allow you to easily find back a specific “item” of Resistance in Belgium or to refer to it.

In the case of SPARQL queries, you can export the collected data (using the Download tab in the top right corner of the search results) in different formats: CSV (file type that can be opened using LibreOffice Calc or Excel), TSV or JSON. You can also save your search query line (by generating a link using the Link tab in the top right corner of the search results) and open it later or share it with others.

Mag ik elementen uit de databank citeren?

Kijk hiervoor naar onze informatiepagina.

Access to paper archives

I would like to access personal files for further research. How to proceed?

De dossiers worden in verschillende depots van het Rijksarchief in België bewaard, ze zijn niet gedigitaliseerd en moeten in een leeszaal ingekeken worden. Dat gebeurt zo:

1. Onderaan de fiche van elke persoon vind je de vermelding van het/de archieffonds(en) met een persoonsdossier over de persoon in kwestie. exemple
2. Klik op de referentie van het fonds voor meer informatie, namelijk het depot waar het papieren dossier bewaard wordt en de link naar de on line-inventaris als die al bestaat.
3. Aan de hand van die gegevens kan je het bewuste depot contacteren voor een bezoek aan de leeszaal om het/de dossier(s) van de persoon in kwestie te consulteren. Opgelet: soms moet je vooraf toestemming vragen om het dossier in te kijken. De inzagemodaliteiten (en de eventueel vereiste toestemmingen) van derden worden meegedeeld door het personeel van de betrokken archiefbewaarplaats.

Participation in the project

I have complementary information that I would like to add. Is this possible?

We are currently focussing our efforts on the feeding of the database and online publication of data originating from the personal files held by the State Archives only. In the long term, we may consider the integration of more links to external sources, however.

Ik ben gepassioneerd door de Tweede Wereldoorlog en zou graag meewerken aan het project. Zoeken jullie stagiairs/vrijwilligers?

Iedereen die als stagiair of vrijwilliger aan het project wil meewerken is welkom. De enige voorwaarden: een stage van minstens drie maanden (voor de stagiairs) of een dag per week (voor de vrijwilligers); een goede passieve kennis van het Frans of het Nederlands en zo mogelijk van beide talen; een analytische geest die veelvoudige richtlijnen strikt kan toepassen; graag in team werken. Contacteer Fabrice Maerten om dit meer in detail te bespreken.

Ik werk in een instelling die ook archieven over het verzet in België bezit. Is samenwerking mogelijk?

Momenteel concentreren we ons op het coderen en on line zetten van gegevens uit archiefdocumenten die het Rijksarchief bewaart. We staan echter zeer positief over het creëren van verbanden tussen jullie zoektools en Wikibase Verzet via unieke en permanente codes met betrekking tot alle personen uit de databank. Op lange termijn kunnen we de integratie van gegevens uit externe bronnen overwegen. Aarzel niet om ons te contacteren voor andere vormen van samenwerking.

Specifieke kenmerken van de persoonsdossiers van verzetslieden

Wat is het nut van de voorbereidende dossiers als het Statuutdossier beschikbaar is?

• De voorbereidende dossiers, formulieren of steekkaarten zijn vooral erg waardevol voor het Statuut Gewapende Weerstander, want ze zijn dikwijls vollediger wat de verzetsactiviteiten betreft, dan de dossiers van de Dienst van de Weerstand die op dat vlak erg summier zijn.
• De dossiers Statuut Sluikpers en Statuut Burgerlijk Weerstander bevatten dikwijls erg weinig informatie als de aanvraag werd ingetrokken. Dan kunnen de voorbereidende dossiers, formulieren en steekkaarten van de Nationale Unie der Sluikpers of het Onafhankelijkheidsfront erg waardevol zijn.
• In bepaalde gevallen, zoals in de dossiers en steekkaarten van de Nationale Unie der Sluikpers of van het Onafhankelijkheidsfront, maar ook in de voorbereidende dossiers van sommige verzetsbewegingen zoals Les Insoumis, vinden we pasfoto's, wat vrijwel nooit het geval is in de Statuutdossiers.

Waarom beschikken we niet over de voorbereidende dossiers van alle bewegingen van het gewapend verzet?

Omdat de dossiers van bepaalde bewegingen niet door het Rijksarchief bewaard worden:

• De dossiers van het Bevrijdingsleger, het Geheim Leger en de Belgische Nationale Beweging worden bewaard en beheerd door de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid – Sectie Archieven van Defensie (kwartier Koningin Elisabeth, blok 15, Eversetraat 1, 1140 Evere, contact: via email);
• De dossiers van het Belgisch Leger der Partizanen (of de Gewapende Partizanen) en de Patriottische Milities worden bewaard en beheerd door het Nationaal Museum van de Weerstand (Van Lintstraat 14, 1070 Anderlecht, contact: Samuel Pauwels, contact: Samuel Pauwels);
• De dossiers van Service D worden bewaard en beheerd door het Atelier liégeois pour la promotion de l’histoire et des archives sociales (ALPHAS, Esp. de la Mairie 1, 4102 Seraing, contact).

Waarom vinden we niet altijd alle voorbereidende dossiers terug van de leden van gewapende verzetsbewegingen waarvan de persoonsdossiers door het Rijksarchief bewaard worden?

Jammer genoeg zijn bepaalde reeksen onvolledig. Dat is meer bepaald het geval voor de Affranchis, de Nationale Koningsgezinde Beweging en de Belgische Militaire Weerstandsorganisatie. Daarnaast bewaart het Rijksarchief voor het Belgisch Leger der Partizanen (of de Gewapende Partizanen), de Patriottische Milities en de Service D geen voorbereidende dossiers, maar secundaire, zeer fragmentaire reeksen.

Waarom beschikken we alleen maar over de voorbereidende dossiers van de Staatsveiligheid voor het toekennen van het Statuut Inlichtings- en Actieagent en niet over de officiële erkenningsdossiers van Landsverdediging?

Die officiële dossiers zijn nog niet zo lang geleden teruggevonden. Ze hebben een speciale behandeling nodig en moeten dan gereklasseerd worden voor ze ter beschikking van het publiek worden gesteld en eventueel in het kader van het project Wikibase Verzet gecodeerd worden. Bovendien is het coderen van die officiële dossiers niet prioritair, want ze zijn meestal minder 'rijk' dan de voorbereidende dossiers van de Staatsveiligheid. Hun (nagenoeg) enige nut bestaat erin dat er dossiers kunnen bijzitten over personen die niet in de reeks van de Staatsveiligheid kunnen worden teruggevonden; die gevallen zijn volgens ons zeldzaam.

Waarom hebben we meer dossiers van leden van Groep G en Nola dan van leden van andere gewapende verzetsbewegingen?

Die twee bewegingen hebben dit bijzonder dat ze door de Belgische Staat zowel erkend zijn als gewapende verzetsbeweging als inlichtingen- en actienetwerk. Daarom kunnen er voor hun leden 4 dossiers bestaan: 1 voorbereidend dossier en 1 dossier van de Dienst van de Weerstand in het kader van het Statuut Gewapende Weerstand; 1 dossier van de Staatsveiligheid en 1 dossier van Landsverdediging in het kader van het Statuut van Inlichtings- en Actieagent (ter herinnering: deze dossiers zijn nog niet beschikbaar).

Specific features of the platform

Which are the advantages of Wikibase Resistance?

Wikibase Resistance is based on the free software Wikibase, initially created for the management of the general knowledge base Wikidata. It is a research tool that can accomodate structured and multilingual data that can be read by both humans and machines. Each described term is identified through a unique identifier, and a description and semantic fields provide it with properties. These characteristics make it possible to multiply the options for exploring and visualising the data, but also to offer more context information and to open up the collections by linking them to external data. Procedures are thus put in place to align persons with corresponding Wikidata entries, while the places (birth, residence, death) are are linked to external resources such as Wikidata or GeoNames. By connecting these data, we can obtain other references such as ODIS identifiers or SNAC (Social Networks and Archival Context) that may help users find other resources or archival collections in Belgium or abroad.

Wat is het verband tussen de databank en de zoekrobot van het Rijksarchief (search.arch.be)?

Wikibase Verzet is het resultaat van een pilootproject van het CegeSoma/Rijksarchief dat de technologieën van het semantische Web wil gebruiken om nieuwe toegangsmogelijkheden voor het raadplegen van gegevens aan te bieden. De verbanden met de zoekrobot van het Rijksarchief worden op twee manieren gelegd: enerzijds verwijzen de referenties van de archieffondsen in zake het verzet naar de on line-inventarissen die op Search.arch.be gepubliceerd zijn; anderzijds is er voorzien dat de gegevens over een verzetspersoon op middellange termijn ook opgenomen worden in de module Zoeken naar personen.

Waarom is de domeinnaam data.arch.be?

Momenteel slaat het platform alleen gegevens op van het project Wikibase Verzet. Het is niet uitgesloten dat deze infrastructuur op langere termijn gebruikt wordt in het kader van andere projecten die de FAIR data-principes naleven: findable, accessible, interoperable, reusable. Om de stabiliteit van de URI's (Uniform Resource Identifiers) van de gegevens over het verzet te garanderen, hebben we dus voor een meer algemene naam gekozen, conform de standaarden van de sector archieven, musea en bibliotheken.